Ustat Nindia (ਉਸਤਤ ਨਿੰਦਿਆ)

Our nature is two-fold in its expression. Either we praise or we criticise. Either we appreciate people whom we like or blame those who are not favourable to us in their dealings. Most of our life passes in giving expression to these pleasant or unpleasant experiences of ours in either praising or blaming others.

A mind established in the Divine discards both.

Baba Nand Singh Ji Maharaj advised all to divert this twofold nature towards God to sing the praises of Sri Guru Nanak Sahib and to condemn and criticise one's own imperfections, shortcomings, mistakes, sins; one should praise only Lord Guru Nanak and criticise and condemn only oneself. Third person should not come in. Self-analysis, self-introspection, self-appraisal reveals to us all our shortcomings and mistakes worth condemnation.

ਉਸਤਤ ਨਿੰਦਿਆ

ਸਾਡੇ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਦੋ ਰੂਪ ਹਨ । ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਉਸਤਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਨਿੰਦਿਆ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਉਸਤਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਨਾ ਪਸੰਦ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਿੰਦਿਆ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁਖਾਵੇਂ ਤੇ ਅਣਸੁਖਾਵੇਂ ਤਜਰਬਿਆਂ ਕਰਦਿਆਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਉਸਤਤ ਜਾਂ ਨਿੰਦਿਆ ਵਿੱਚ ਲੰਘ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਗੁਰੂ-ਲਿਵ ਵਿੱਚ ਜੁੜੀ ਸੁਰਤ ਉਸਤਤ ਅਤੇ ਨਿੰਦਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।

ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਉਸਤਤ ਅਤੇ ਨਿੰਦਿਆ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਸਿਖਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਪਾਸੇ ਲਾਉਂਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਹੀ ਉਸਤਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਤੇ ਪਾਪਾਂ ਦੀ ਹੀ ਨਿੰਦਿਆ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਉਸਤਤ ਕੇਵਲ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਕਰੋ - ਨਿੰਦਿਆ ਕੇਵਲ ਆਪਣੀ ਕਰੋ, ਤੀਜਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਆਤਮ ਨਿਰੀਖਣ, ਆਤਮ-ਝਾਤ ਅਤੇ ਆਤਮ ਪੜਚੋਲ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਤਰੁਟੀਆਂ ਅਤੇ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ।

उस्तत निंदा

हमारे स्वभाव के दो रूप हैं- हम किसी की प्रशंसा करते हैं, किसी की आलोचना करते हैं। हम अपनी पसंद के व्यक्तियों की स्तुति करते हैं तथा जो व्यक्ति हमें पसन्द नहीं उनकी निंदा करते हैं। हमारे जीवन का बहुत-सा समय इन लोगों की स्तुति व निंदा तथा इन से प्राप्त सुख, या दुःख के अनुभवों में व्यतीत हो जाता है। गुरु-चेतना में लीन ध्यानी स्तुति व निंदा दोनों से दूर रहता है।

मनुष्य को स्तुति व निंदा दोनों का त्याग करना चाहिए।

बाबा नंद सिंह जी महाराज शिक्षा देते हैं कि स्वभाव के दोनों रूपों को प्रभु-चरणों में लगाना चाहिए। श्री गुरु नानक साहिब जी के स्तुति का गायन करना चाहिए तथा अपनी कमियों व गलतियों तथा पापों की आलोचना करनी चाहिए। प्रशंसा (स्तुति) केवल गुरु नानक की करो- निंदा केवल अपनी करो। तीसरा कोई अन्य नहीं आना चाहिए। आत्म-निरीक्षण, अन्तः परीक्षण तथा आत्म-मूल्यांकन से हमें अपनी निंदा-योग्य त्रुटियों व गलतियों का ज्ञान होता है।